Inhoud

• Wat doet oxybutynine en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik oxybutynine gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

oxybutynine

Oxybutynine ontspant de spieren van de blaas en urinewegen.

Artsen schrijven het voor bij urine-incontinentie.

Artsen schrijven het soms voor bij te veel zweten, te veel speeksel en om opvliegers tegen te gaan na een hormoontherapie bij borstkanker.

Wat doet oxybutynine en waarbij gebruik ik het?

Urine-incontinentie

Bij urine-incontinentie kan men de plas niet ophouden. Een bepaalde vorm van urine-incontinentie heet aandrangincontinentie. Men noemt dit ook wel urge-incontinentie.

Oorzaak
De oorzaak van aandrangincontinentie is een overactieve blaasspier. Deze trekt op willekeurige momenten samen. U voelt dan aandrang, terwijl de blaas nog lang niet vol is. Daardoor moet u vaak plassen, ook ’s nachts. Omdat u zo vaak moet plassen, zijn het vaak maar kleine beetjes.

Het blijkt uit onderzoek dat teveel caffeïne (koffie, thee, cola), overgewicht en chronische verstopping een overactieve blaas kunnen veroorzaken. Ook kan de zenuw die de blaas aanstuurt beschadigd zijn, bijvoorbeeld na een baarmoederoperatie, door een vergrote prostaat, na een blaasontsteking of door letsel van het ruggenmerg.

Behandeling
Door verandering van leefstijl, zoals afvallen en vermindering van coffeïne, kunnen de klachten afnemen. Daarnaast kunt u de blaasspier trainen door elke keer als u moet plassen, te proberen het plassen  5 minuten uit te stellen. Probeer daarbij de tijd geleidelijk op te voeren tot 15 minuten. U kunt hulp krijgen bij de blaastraining door een gespecialiseerde fysiotherapeut, continentieverpleegkundige of huisarts. Met een dagboek waarin u schrijft hoe vaak u moet plassen en hoe veel (mictie-dagboek), kunt u beoordelen of de training voldoende helpt. Als na 3 maanden het effect onvoldoende is, heeft verdere training geen zin.

Artsen schrijven oxybutynine voor als blaastraining niet of onvoldoende helpt.

Werking
Oxybutynine remt de onwillekeurige samentrekking van de blaaswand en ontspant de blaasspier. De blaas kan daardoor meer urine bevatten voordat aandrang ontstaat.

Oxybutynine is zinvol bij mensen met aandrangincontinentie en bij nachtelijk bedplassen. Het is niet bij iedereen even effectief. Als een blaasontsteking of een vergrote prostaat de oorzaak is, helpt oxybutynine niet. Het werkt bovendien niet bij mensen die last hebben van inspanningsincontinentie, waarbij men scheuten urine verliest bij lichte inspanning als hoesten, bukken, tillen of lachen.

Effect
Oxybutynine werkt maar bij een deel van de mensen met de genoemde vormen van urine-incontinentie. Of het bij u werkt weet u na 4 tot 6 weken gebruik.
De tablet of stroop werkt binnen een half uur en blijft 6 uur werken.

Overmatige transpiratie

Oxybutynine wordt soms voorgeschreven bij overmatig zweten. Het kan worden geprobeerd als middelen op de huid niet voldoende werken.

Het is niet bekend hoe het precies werkt. Binnen een paar weken is duidelijk of het bij u werkt en of u niet te veel last heeft van de bijwerkingen, zoals droge mond.

Overmatige speekselvloed

Overmatige speekselvloed of kwijlen is een sociaal zeer hinderlijke aandoening. Het kan verschillende oorzaken hebben: neurologische stoornissen, zoals epilepsie, de ziekte van Parkinson, amyotrofe lateraalsclerose (ALS), een beroerte, infectie van de mondholte of het gebruik van sommige geneesmiddelen. Oxybutynine wordt gebruikt bij te veel speeksel bij ALS. Het is niet bekend hoe het precies werkt.

Overgangsklachten

Oxybutynine wordt bij vrouwen gebruikt tegen opvliegers die veroorzaakt worden door hormoontherapie bij borstkanker.

Verschijnselen
Opvliegers ontstaan door een tekort aan oestrogeenhormoon, bijvoorbeeld na de overgang. Maar ook na een behandeling van borstkanker kunnen opvliegers ontstaan. Sommige soorten kankercellen groeien door oestrogeenhormoon. Bij de behandeling van dit type borstkanker worden medicijnen gebruikt die de aanmaak van hormonen beperken of hun invloed verminderen. Hierdoor kunt u overgangsachtige klachten krijgen, zoals opvliegers.

Behandeling
Als opvliegers heel hinderlijk zijn, kan uw arts een medicijn voorschrijven, zoals oestrogeenhormoon. Voor vrouwen die geen hormonen mogen gebruiken, schrijven artsen soms oxybutynine voor om de klachten te verminderen.

Effect
Oxybutynine zorgt ervoor dat opvliegers minder heftig zijn en minder vaak voorkomen. Vrouwen die oxybutynine gebruikten, kregen 5 keer minder opvliegers.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, hoofdpijn en slaperigheid

• Maagdarmklachten, zoals buikpijn, verstopping en misselijkheid. Zeer zelden kunt u last krijgen van gebrek aan eetlust of diarree.

  Verstopping kunt u voorkomen door vezelrijke voeding te gebruiken en veel te drinken. Heeft u last van misselijkheid? Neem het medicijn dan in met wat voedsel. Dan heeft u er minder last van.

• Droge mond

  doordat u minder speeksel aanmaakt. Als u in het begin van de behandeling veel last heeft van een droge mond, kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes. Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in uw gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last blijft houden van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker controleren.

• Droge huid

  doordat u minder zweet dan normaal. Bij warm weer kunt u eerder bevangen raken door de hitte. Zoek daarom bij warm weer de koelte op en blijf niet onnodig in de zon.

• Wazig zien

  Overleg hierover met uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Droge ogen

  Mensen met contactlenzen kunnen eerder last krijgen van irritatie door de lenzen. Houd ze in dat geval minder lang in of gebruik bevochtigende oogdruppels (kunsttranen).
  Als u het syndroom van Sjögren heeft, een aandoening waarbij de slijmvliezen van onder andere ogen en mond droger zijn dan normaal: u kunt meer klachten krijgen. Dit medicijn vermindert de aanmaak van traanvocht en speeksel. Neem contact op met uw arts als u meer last heeft van oogirritatie of een droge mond. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor u.

• Roodheid in het gezicht (blozen)

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Rusteloosheid, verwardheid, hallucinaties, angst, depressie en problemen met oriëntatie. Vooral mensen met de ziekte van Parkinson zijn hier gevoeliger voor.

  Heeft u de ziekte van Parkinson? Overleg met uw arts. Misschien kan de arts een ander medicijn voorschrijven.

• Moeilijk plassen

  Waarschuw dan uw arts. Mannen met een vergrote prostaat hebben hier meer kans op. Overleg bij prostaatklachten daarom voor gebruik eerst met uw arts.

• Vermoeidheid

• Hartritmestoornissen, hartkloppingen en een versnelde hartslag. Hartritmestoornissen merkt u soms alleen aan plotselinge duizelingen of als u even wegraakt.

  Raadpleeg dan uw arts.

• Epilepsieaanval

• Impotentie (erectiestoornis)

  Raadpleeg uw arts, als u hier last van heeft.

• Plotselinge hevige pijn in het oog door een toename van de oogboldruk. Neem onmiddellijk contact op met een arts bij plotselinge hevige oogpijn, een rood oog en het zien van kringen rondom lichtpunten.

• Opkomend maagzuur

  Mensen met slokdarmontsteking door opkomend maagzuur moeten overleggen met hun arts als hun klachten verergeren of terugkeren.

• Overgevoeligheidsreacties. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Ook kan dit medicijn uw huid gevoeliger maken voor zonlicht. Een ernstige overgevoeligheid kan zich uiten in 'angio-oedeem': een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden.

  Als het ontstaat, moet u onmiddellijk een arts opzoeken of naar de Eerste-Hulpdienst gaan. U mag dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor oxybutynine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik oxybutynine gebruiken met andere medicijnen?

Bepaalde middelen tegen psychose en tegen depressie kunnen de bijwerkingen van oxybutynine versterken. U kunt dan meer last krijgen van een droge mond, slaperigheid, verstopping en problemen met plassen. Overleg hierover met uw apotheker.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals slaperigheid, duizeligheid, vermoeidheid, wazig zien, hallucinaties en angst. U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto als de dosering omhoog gaat. Pas nadat u gedurende een paar dagen dezelfde dosering gebruikt, mag u weer autorijden. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema ‘Medicijnen in het verkeer’ lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol kan de slaperigheid en duizeligheid versterken. Probeer het drinken van alcohol eerst met mate uit. U kunt dan zelf inschatten of u hier veel last van krijgt.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander medicijn.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht. Het is niet bekend of dit schadelijk kan zijn voor de baby. Misschien kunt u tijdelijk met dit medicijn stoppen. Of misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Tabletten
De tabletten innemen met een glas water. Bij maagklachten kunt u het ook innemen tijdens de maaltijd of met een glas melk.

Stroop
Meet de goede hoeveelheid af met een doseerspuit. Spuit daarna de stroop in uw mond.

Blaasspoeling
De arts legt u uit hoe u de vloeistof het beste in de blaas kan inbrengen. De vloeistof moet genoeg tijd hebben om goed te kunnen werken op de blaasspier. Probeer daarom na het inbrengen van het medicijn proberen omzo lang mogelijk de plas op te houden. Gebruikt u een plastic slangetje (katheter) om de urine uit de blaas te laten lopen? Dan blijft het medicijn in de blaas totdat u uw blaas weer leegt met het plastic slangetje.

Wanneer?

Tabletten en stroop

• Gebruikt u het medicijn 2 keer per dag? Neem het dan ’s ochtends bij het ontbijt en ’s avonds bij de avondeten of voor het slapengaan in.
• Gebruikt u het medicijn 3 keer per dag? Neem het dan bij elke maaltijd in.
• Gebruikt u het medicijn 4 keer per dag? Neem het dan bij elke maaltijd en voor het slapengaan in.

Blaasspoeling

Overleg samen met de arts wanneer u dit medicijn het beste kan gebruiken.

Hoe lang?

Hoe lang u dit medicijn moet gebruiken hangt af van het effect en of u veel last heeft van bijwerkingen. Het beste is het 4 weken te proberen. Als het na 4 weken geen effect heeft, is verder gebruik niet zinvol.